‘Wij hebben aangetoond dat een goedkoper systeem mogelijk is’

Ad is op het festival aanwezig tijdens de Nationale Dialoog Gemeenschapskracht en vertelt daar meer over zijn boek. Je kunt het boek tijdens het festival kopen, of bestellen via deze link.

Dit interview verscheen eerder in Werkplaats 25, het magazine van KNHM Foundation. Werkplaats informeert, enthousiasmeert, verdiept kennis en biedt een podium voor discussie. Het magazine valt twee keer per jaar op de deurmat bij zo’n 14.000 abonnee’s, zoals buurthuizen, vrijwilligers, wijkbedrijven en gemeenten. Werkplaats wordt altijd gemaakt met een of meerdere partners, rondom een actueel thema.

Omroep Brabant op bezoek bij zorgcoöperatie Hoogeloon

De afgelopen 10 jaar heeft Ad Pijnenborg overal in het land het verhaal verteld over Zorgcoöperatie Hoogeloon. Dat was eigenlijk niet efficiënt, vond hij: “Het werd tijd voor een boek!” We vroegen hem naar het wat en waarom.

Hoe raakte je betrokken bij dit onderwerp?
“Terugkijkend zie ik de rode draad. Mijn eerste baan was in de psychiatrische verpleging. Daarna kwam ik in het maatschappelijk werk terecht. Het was de tijd van ‘mensen helpen om zichzelf te helpen’, in netwerken en lotgenotengroepen. En vanaf mijn vijftigste verschoof ik mijn aandacht naar de ouderenzorg. Ik werd locatiemanager van een klein verzorgingshuis in Geldrop en zag dat kleinschalig werken veel beter werkt dan de grootschalige aanpak die toen heerste. Het idee dat het niet om een langer leven gaat maar om een prettig leven, is vanaf toen mijn richtsnoer geweest. Op dat moment – 2001 – kwam de vraag om mee te denken over huisvesting voor ouderen in mijn dorp Hoogeloon. Onze werkgroep koos voor een ‘opbouwwerk-insteek’ met als motto ‘De mensen weten het beter dan wij’. We vroegen de inwoners zelf naar hun mening. Die aanpak past bij mij en mijn achtergrond.”

Waaraan dankt Zorgcoöperatie Hoogeloon haar succes?
“Precies die aanpak van bewustwording bij de mensen zelf. Op die manier raakten de ouderen zelf van binnenuit betrokken bij het thema, het ging om hun eigen toekomst en zij namen zelf de verantwoordelijkheid. Zorginstellingen waren destijds nog helemaal niet klaar voor een inbreng van mondige (toekomstige) cliënten. Onze ouderen werden van die weerstand alleen maar strijdbaarder. ‘Wij pikken het niet dat hier geen zorg wordt aangeboden!’ En dat sterkte ons als werkgroep weer in het  verder onderzoeken van het probleem en het vinden van oplossingen. Die vonden we in het organiseren van eenvoudige diensten opdat mensen langer in het dorp konden blijven wonen. Met een eetgroep, een spreekuur en later een dagbesteding lukte het om potentiële zorgvragers binnen Hoogeloon te houden, zodat het dorp voor zorgaanbieders weer interessant werd. Dat ging niet zonder slag of stoot en we moesten het soms hard spelen. Samenwerking tussen burgers en zorginstellingen was toen nog zeldzaam. Wij hebben moeten knokken om zorgaanbieders te laten luisteren!”

Waarom een boek?
“We willen graag dat onze ervaringen ertoe leiden dat andere burgerinitiatieven het minder lastig krijgen. We hopen zorgaanbieders wakker te schudden en naar zichzelf te laten kijken. Ik denk dat Freya en ik er goed in zijn geslaagd om alles op te schrijven zonder oordelen en verwijten. In het boek laten we zien dat burgers vertrouwen in zichzelf hebben gekregen. Ze hebben gezien dat het zinvol is om op te komen voor hun eigen rechten. De zorg verkeert nu in een andere fase dan toen. Cliënten die zelf beslissingen nemen zijn niet meer zo bijzonder, en er zijn nu 350 zorgcoöperaties. Maar dat betekent niet dat het nu overal op rolletjes loopt. Met het boek willen we versnelling brengen in dat proces van kanteling.”

Is het in Hoogeloon nu voor elkaar?
“Ja en nee. Wij zijn nog steeds een van de weinige coöperaties die intramurale zorg organiseren. Een aantal jaren geleden bleek dat het dorp behoefte had aan een kleinschalige woonvoorziening voor dementerenden, en die is er sinds 2013: de Villa. We bieden een integraal pakket van diensten, welzijn en zorg op een financieel verantwoorde manier. Traditionele zorg wordt onbetaalbaar, maar onze aanpak is simpel en efficiënt: dichter bij de mensen en hun familie. Daarmee besparen we wel 25 tot 30 procent op de kosten. Wij hebben geknokt voor een goedkoper systeem en ontdekt dat dat kán.

De coöperatiegedachte – ‘anderen weten net zoveel als ik en daarom luisteren we naar elkaar’ – moet je echter blijven vasthouden, ook in Hoogeloon. Alleen samen kom je verder. In ons dorp is veel bereikt, maar ik zie ook kansen die anderen soms niet zien. Voor mijzelf is het boek een afsluiting van een periode van hechte betrokkenheid, anderen moeten doorgaan op hún manier en daar heb ik vertrouwen in.”

Wil je zelf in Hoogeloon oud worden?
“Ja, nu wel! Net als voor veel mensen is dementie voor mij een schrikbeeld. Maar ik heb ontdekt dat ik daar anders tegenover sta sinds wij in Hoogeloon de Villa hebben. Als het op deze manier kan, vind ik het minder erg.”